TÜRK ORMANCISININ GELİŞTİRDİĞİ YÖNTEM

BUROR TERAS




      İlk uygulama denemeleri 2009 yılının Eylül ayında başlatılan, Orman ve Av Dergisinin 2009 yılı Kasım-Aralık aylarını kapsayan 6. sayısında yayınlanan ve Silvikültür Şube Müdürü Recai Şenel tarafından kaleme alınan makalede konu edilen, mini ekskavatörler kullanılarak % 40 tan daha fazla eğimli alanlarda yapılan teraslar 2009 ve 2010 yılları boyunca sürekli deneme uygulamaları ile geliştirilerek yapılan bu çalışmalarda uygulanacak teknik belirlenmiştir. Mini ekskavatör kullanılarak yapılan bu yeni teras yöntemi, Türkiye çapında hem OGM ve hem de AGM tarafından uygulamaya başlanmıştır.  Geliştirilen bu yeni tekniğe BUROR TERAS (Bursa Orman Terası) adı verilmiş, Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Genel Müdürlüğü tarafından pozlandırılarak birim fiyatları çıkartılmıştır. (307,308 ve 309 No lu ana pozlar)
 



      Yapılan deneme uygulamaları sonucunda iki ana yöntem geliştirilmiştir.  Bu yöntemlerden biri BUROR HENDEKLİ TERAS, diğeri ise BUROR ÇUKURLU SEKİ TERAS adını almıştır. AGM,  Buror Hendekli Teras için 3 ana poz altında toplam 36 adet poz üreterek birim fiyatlarını tespit etmiştir.  Dikim aralık ve mesafelerine göre değişkeni daha fazla olan Buror Çukurlu Seki Teras için ise henüz pozlandırma ve birim fiyat üretilememiştir. Buror Çukurlu Seki Teras için şimdilik çalışılacak her alan için iş-zaman analizleri yapılarak birim fiyatlar belirlenmektedir.
 
BUROR TERAS (Bursa Orman Terası) TEKNİĞİ:
 
      İlk defa Bursa Orman Bölge Müdürlüğü’nün geliştirip uygulamaya koyduğu ve 2009-2010 yıllarında yaklaşık 1500 Ha alanın ağaçlandırılmasını sağlayan BUROR TERAS ( Bursa Orman Terası ), genellikle dikim aralık- mesafelerinin fazla (4-10 m) olduğu Çf, Ks, Cv, Ih gibi türlerin dikileceği meyilli alanlarda yapılmaktadır. Ekonomik olabilecek alanlarda diğer türlerde ve daha sık aralıklarla da Buror Teras yapılabilir. Buror Teras, mini ekskavatörün kendine yol yaparak tutunabildiği her çeşit meyilli  arazide yapılabilmektedir. Buror Teras yapmaktaki esas amaç, dozerle arazi hazırlığı yapılamayan %40 tan fazla meyilli arazilerde başarılı ağaçlandırmalar yapabilmektir. Toprak koşullarına göre iki çeşit BUROR TERAS yapılmaktadır.
 
      Mutlak toprak derinliğinin 40 cm den düşük, toprak işlemenin zor olduğu karstik ve taşlı alanlarda Buror Çukurlu Seki Teras;  mutlak toprak derinliğinin 40 cm den fazla ve toprak işlemenin kolay olduğu alanlarda ise Buror Hendekli Teras yapılmaktadır.
 



      1-BUROR HENDEKLİ TERAS: Mutlak toprak derinliğinin 40 cm den fazla ve teras yapımının kolay olduğu alanlarda yapılmaktadır. Palet genişliği 100-170 cm, ağırlığı 2-6 ton civarında olan 24-50 beygir gücünde mini ekskavatör; önce palet izi genişliğinde, kendi tutunabileceği şekilde, eş yükseklik eğrilerine paralel, sıfır meyilde yol yapmaktadır. Yolu sonuna kadar yaptıktan sonra mini ekskavatör geri dönerken yaptığı yolda kepçe ağzı ile iki kova genişliğinde (yaklaşık 90-100 cm) toprağı, yaklaşık 45-50 cm derinliğinde olacak şekilde olduğu yerde işlemektedir. Daha sonra yamacın üst tarafından aldığı toprağa kırıntılı bünye vererek işlenmiş toprağın üzerine çekmekte ve içe doğru %25-30 meyilli olacak şekilde teras formu vermektedir. Ayrıca yapılan terasta 20-25 m. aralıklarla suyun muhtemel hareketini önlemek amacıyla banket (engel) yapılmaktadır. Ve bu şekilde çalışma sürdürülmektedir. 
 
     Böylelikle arazi şartları, diri örtü boyu ve yoğunluğu dikkate alınarak 100-200 cm genişliğinde, ortalama 60-100 cm işlenmiş toprak derinliğinde, eş yükseklik eğrilerine paralel sıfır meyilde, içe doğru %25-30 meyilli Buror Hendekli Teras yapılmış olmaktadır. 
 
      Bu çalışmada yol yapılırken diri örtü zaten temizlendiğinden ayrıca bir diri örtü temizliğine gerek yoktur. Diri örtünün yoğunluğu ve kuvveti arttıkça çalışmada kullanılan mini ekskavatörün palet genişliği ve gücü artmalıdır. Teras genişliği de diri örtünün boyu ve yoğunluğu arttıkça arttırılmalıdır. Onun için diri örtünün çok kuvvetli olduğu alanlarda teras genişliği 200 cm’ye kadar çıkarılmalıdır. Çıplak alanlarda ise palet genişliği daha küçük makinelerle çalışmak yeterlidir. Çıplak alanlarda teras genişliği 100 cm’ye kadar düşebilmektedir.
 



        2-BUROR ÇUKURLU SEKİ TERAS: Mutlak toprak derinliğinin 40 cm den düşük ve teras yapımının zor olduğu karstik alanlarda yapılmaktadır. Mini ekskavatör yine aynı şekilde kendi tutunabileceği şekilde, eş yükseklik eğrilerine paralel, sıfır  meyilde içe doğru ise %25-30 meyilli olacak şekilde yol yapmaktadır. Seki teras şeklinde yapılan yolda aynı mini ekskavatör ile fidan dikilecek noktalara 80-90 cm genişliğinde, 90-100 cm uzunluğunda, 60-100 cm derinliğinde çukur açılmakta ve açılan çukur yamacın üst tarafından alınan toprakla doldurulmaktadır. Ayrıca yapılan seki terasta 20-25 m. aralıklarla suyun muhtemel hareketini önlemek amacıyla banket (engel) yapılmaktadır.
 
      Böylelikle arazi şartları, diri örtü boyu ve yoğunluğu dikkate alınarak 100-200 cm genişliğinde, eş yükseklik eğrilerine paralel sıfır meyilde, içe doğru %25-30 meyilli seki teras formu verilmiş yol üzerinde, dikim aralık- mesafeleri dikkate alınarak 80-90 cm genişliğinde, 90-100 cm uzunluğunda, 60-100 cm derinliğinde, yamacın üst tarafından alınan toprakla doldurulmuş olan çukurlar yapılarak Buror Çukurlu Seki Teras tamamlanmış olmaktadır. 
 
       Bu çalışmada da yol yapılırken diri örtü zaten temizlendiğinden ayrıca bir diri örtü temizliğine gerek yoktur. Diri örtünün yoğunluğu ve kuvveti arttıkça çalışmada kullanılan mini ekskavatörün palet genişliği ve gücü artmalıdır. Teras genişliği de diri örtünün boyu ve yoğunluğu arttıkça arttırılmalıdır. Onun için diri örtünün çok kuvvetli olduğu alanlarda teras genişliği 200 cm’ye kadar çıkarılmalıdır. Çıplak alanlarda ise palet genişliği daha küçük makinelerle çalışmak yeterlidir. Çıplak alanlarda teras genişliği 100 cm’ye kadar düşebilmektedir.
 















BUROR TERAS’IN AVANTAJLARI:
 
-Bu yöntem sayesinde şimdiye kadar çalışılamayan meyilli ve sarp arazilerde ağaçlandırma yapmak daha kolay, daha ucuz ve daha başarılı olmaktadır. 
 
-BUROR TERAS yöntemi ile çalışılan sahaların büyük bir bölümünün mevcut doğal örtüsüne dokunulmadığından biyolojik çeşitlilik korunarak ekosistem tahrip edilmemektedir. Erozyon tehlikesi de ortadan kaldırılmaktadır. 
 
-Türkiye Ormanları yaklaşık 21 milyon hektar olup bu ormanların yaklaşık yarısı da bozuk ormandır. 10 milyon hektar bozuk ormanın önemli bir kısmında meyil yüzünden çalışma yapılamamaktaydı. Buror teras yöntemi ile artık bu alanlarda rahatça çalışılabilecek ve Türkiye’nin bozuk ormanlarının yetişme ortamı uygun olanları hızla verimli hale getirilebilecektir. Buna ilaveten orman dışında ağaçlandırılması gereken ve yine meyilli ve sarp olduğundan ağaçlandırılmayan alanlar da kolaylıkla ağaçlandırılabilecektir. Geliştirilen BUROR TERAS yöntemi sayesinde Türkiye’de gerek bozuk orman ve gerekse orman dışı alanlarda olmak üzere tahminen 5 milyon hektar alanda ağaçlandırılabilme imkanı ortaya çıkmıştır.  Bu da Türkiye’nin verimli ormanlarının % 50 arttırılabilmesi anlamına gelmektedir. 
 
-BUROR TERAS yönteminin meyilli ve erozyon tehlikesi altındaki tarım alanlarında, meyveliklerde, zeytinliklerde kullanılması durumunda tarım ve meyveliklerdeki en büyük sorun olan toprak erozyonu önlenecektir. Tarımsal üretimde de ciddi artış olacaktır.
 
-Daha önce bazı meyilli alanlarda insan gücü ile gradoni teras yapılmaktaydı. İnsan gücü ile yapılan bu terasların yapılması hem çok güç, hem pahalı ve hem de başarı oranı düşük oluyordu. Onun için işçi ile yapılan gradoni teras zorunlu haller dışında yapılmıyordu. Buror Teras yöntemi ile meyilli ve diri örtünün yoğun olduğu alanların ağaçlandırılması  daha kolay ve başarı düzeyi yüksek hale geldi. 
 
-BUROR TERAS yapımında kullanılan mini kazı makinelerinin ağırlığı 2-6 ton civarındadır. 40-50 tonluk büyük iş makineleri gibi araziye tahribat vermemektedir. Üstelik bu makinelerin taşınması da çok kolay olup küçük bir kamyonetle bile taşınabilmektedir.
 
-BUROR TERAS’ın genişliği ve işlenmiş toprak derinliği  işçi ile yapılan gradoni terasın iki katı kadar olmaktadır. Böylelikle BUROR TERAS’taki toprağın su tutma kapasitesi işçiyle yapılan gradoni teras’takinden  yaklaşık 5 kat daha fazla olmaktadır.  Bu da fidan için 5 misli besin ve su anlamına gelmektedir.
 
-BUROR TERAS ile fidanların bakım ve takibi daha kolay ve ucuz olmaktadır.
 
-Bu yöntem sayesinde yılın büyük bir bölümünde teras yapmak mümkün olacağından ağaçlandırma çalışmaları da büyük hız kazanacaktır. 
 
-BUROR TERAS’ın maliyeti henüz rekabet ortamı oluşmamasına rağmen işçi ile yapılan gradoni terastan çok daha ucuz olmaktadır.
 

















   
     Buror Teras ile ilgili Bursa Orman Bölge Müdürlüğü Silvikültür Şube Müdürü Recai Şenel tarafından hazırlanan sunumu indirmek için lütfen tıklayınız...